2001: Bir Uzay Destanı Türkiye İlk Gösterimi
[ Okuma süresi tahmini 3 dakikadır ]
2001 A Space Odyssey, 2001 Bir Uzay Destanı filmi gösteriminden 5 yıldan fazla bir zaman sonra 19 Kasım 1973 de ülkemizde gösterilebilmiştir. Bunun sebebi filmin giriş bölümü yani İnsanlığın Şafağı kısmıdır.
Türkiye ilk gösteriminde “2001 Uzay Yolu Macerası“* olarak isimlendirilmiş. Sanırım o yıllarda Uzay Yolu televizyon dizisi ülkemizde çok meşhur. ( Televizyon da yeni o yıllarda, İlk Televizyonum: Grundig yazımda konu ile ilgili bir kaç detay var. ) Bu sebeple bizde filmi getirip yayınlayanlar bu adlandırmayı tercih etmişler. Daha sonraları da kitabın isminde 2001 bir uzay macerası, 2001 bir uzay destanı kullanılmış. Ve sanırım en son olarak 2001 Bir Uzay Destanı son kararları olarak kullanılmaya devam etmiştir. Diğer kullanımlar tarihin sayfalarında tozlanmaya terk edilmiştir.
* Wikipedia, 2001: Bir Uzay Destanı (film) başlığında ilk film afişi ve Akün filmin 1973/74 yılında göstereceği filmlerin listesinde de var. İsim 2001 Uzay Yolu Macerası olarak görünüyor. Ancak sansür dolayısiyle gösterim çok sınırlı kalmış görünüyor.
Evet, filmin Türkiye ilk gösterimi yıldönümü yaklaşırken bir kez daha anma bahanesi yakaladığım için sevinerek bir yazı daha eklemek istedim.
Filmin Türkiye’de Gösterim Tarihi ve Süreci
Kubrick’in bu eseri, Türkiye’de 1970’lerde gösterilmek istenmiş ancak bazı sansür ve altyazı sorunları nedeniyle resmi olarak gösterime girememiştir. Başta sadece sınırlı bir izleyici kitlesi tarafından izlenebilmiştir. Türkiye’de ilk gösterimi, 1980’lerin sonlarına doğru çeşitli üniversitelerde ve özel sinema etkinliklerinde yapılmış, ardından 1990’larda sınırlı sayıda sinemada izleyiciyle buluşmuştur.
1990’lar boyunca Türkiye’deki sanat sinemalarının sayısının artması ve sinemasever toplulukların yaygınlaşmasıyla film, yavaş yavaş daha geniş bir kitleye ulaşmaya başlamıştır. 2000’lere gelindiğinde ise dijital teknolojinin yaygınlaşması ve DVD piyasasının genişlemesiyle birlikte film daha fazla izleyiciye ulaşmıştır.
Başka bir kaynaktan doğrulayamadığımız için elimizdeki tek tarihi; 19 Kasım 1973 (Google) tarihini Türkiye ilk gösterimi olarak alıyoruz. Mutlaka bir yerlerde üniversitelerde, büyük olasılıkla ODTÜ, ilk gösterimi yazıyordur. Veya ilk sinema gösterimine giden, tarihini hatırlayan vardır. Ve eminim bir yerlere yazmış ve not düşmüşlerdir. Bilen bana haber verse, çok sevinirdim.